Nauczyciel inspiruje, proponuje i pomaga w wyborze, ale nigdy nie decyduje za dziecko. Uważnie obserwuje, aby wiedzieć, kiedy i w jakim zakresie jest potrzebny. Poprzez wnikliwą obserwację pracy dziecka może wysnuć wnioski, w jakim okresie rozwoju psychicznego się ono znajduje oraz jak ukierunkować jego życiową siłę. Nauczyciel powinien obserwować współpracę dzieci, oddziaływanie między nim samym a uczniem oraz sposób, w jaki dziecko pracuje z materiałem. Ważnym zadaniem nauczyciela jest stawianie granic, w myśl słów Montessori: wolność i dyscyplina to dwie strony tego samego medalu. Nauczyciel jest aktywny, gdy dziecko potrzebuje pomocy, a gdy twórczo działa, wycofuje się. Pomaga, aby często pojawiający się w dziecięcym działaniu chaos przekształcił się w uporządkowanie, i aby aktywność dziecka nabrała sensu. Służą temu prowadzone przez nauczyciela lekcje indywidualne: podstawowe prezentacje prawidłowego posługiwania się materiałem oraz trzystopniowe lekcje słowne.

Maria Montessori określiła następujące zadania dla nauczyciela:

1. Nauczyciel ma obowiązek materialnego porządku: precyzyjnie pielęgnować otoczenie, tak by było ono zawsze czyste i uporządkowane; usuwać zniszczenia wynikające z używania materiałów.
2. Powinien uczyć korzystania z pomocy dydaktycznych. Zapraszająco pokazywać, jak wykonuje się ćwiczenia praktyczne z życia codziennego.
3. Jest aktywny, kiedy zaznajamia dziecko z otoczeniem; jest pasywny, kiedy to zaznajomienie nastąpiło.
4. Powinien obserwować uczniów, aby ich siły nie marnowały się na takie błahostki, jak szukanie potrzebnych pomocy dydaktycznych lub prośba o pomoc.
5. Musi spieszyć tam, dokąd go dziecko wzywa.
6. Powinien słuchać i odpowiadać, kiedy jest do tego zapraszany.
7. Ma respektować pracujące dziecko i mu nie przerywać.
8. Powinien akceptować ucznia, który popełnił błąd, bez poprawiania go.
9. Powinien akceptować dziecko akurat wypoczywające lub obserwujące pracę innych bez przymuszania go do działania.
10. Powinien takiemu dziecku pomóc, proponując mu przedmioty, które ono już raz odrzuciło.
11. Dziecku poszukującemu nauczyciel powinien dać odczuć swoją obecność, natomiast temu, które zajęło się konkretną pracą, nie może przeszkadzać.
12. Nauczyciel ukazuje dziecku, że jego praca jest zakończona, że dobrowolnie wyczerpał swoje siły, i milcząco ofiaruje mu swoją duszę jako duchowy przedmiot (M. Montessori).